जन्मभूमि पर ही बनेगा भव्य श्रीराम मंदिर

gwàr‘ H$moQ>© Zo JV 9 Zdå~a H$mo 70 dfm] go H$mZyZr noM ‘| ’§$go am‘ OÝ‘^y{‘-~m~ar ‘pñOX ^y{‘ {ddmX ‘m‘bo ‘| Eo{Vhm{gH$ ’¡$gbm gwZm¶m& Bg ’¡$gbo ‘| ݶm¶mb¶ Zo {ddm{XV O‘rZ H$m hH$ {damO‘mZ am‘bbm H$mo {X¶m h¡, O~{H$ ‘wpñb‘ nj (gwÞr d³’$ ~moS>©) H$mo A¶moܶm ‘| Xÿgar OJh O‘rZ XoZo H$m AmXoe {X¶m J¶m h¡& ݶm¶mb¶ Zo Ho$ÝÐ gaH$ma H$mo VrZ ‘hrZo ‘| nyar H$m¶© ¶moOZm ~ZmZo H$m AmXoe {X¶m h¡ {Og‘| Q´>ñQ> ñWmnZm, Q´>pñQ>¶m| H$s {Z¶wp³V,{ddm{XV VWm A{YJ¥hrV ^y{‘ Q´>ñQ> H$mo gwnwX© H$aZo VWm Q´>ñQ> Ûmam ‘pÝXa {Z‘m©U ^r gpå‘{bV hmo& Aݶ njH$ma ¶Wm {Z‘m}hr AIm‹S>m VWm {e¶m d³’$ ~moS>© H$s ¶m{MH$mE§ ݶm¶mb¶ Zo {ZañV H$a Xr&

A¶moܶm H$s Eo{Vhm{gH$ ‘hÎmm

{hÝXÿ emñÌm| VWm ‘mݶVmAm| Ho$ AZwgma A¶moܶm Am¡a CgH$m gy¶©d§e ‘Zw Ho$ nwÌ BúdmHw$ go àmaå^ hþAm& Bg d§e ‘| ‘hmamOm XeaW 63d| emgH$ Wo& ‘¶m©Xm nwéfmoÎm‘ ^JdmZ lram‘ H$m OÝ‘ 5114 B©.nyd© H$m¡eb àXoe H$s amOYmZr AdY (H$mbm§Va ‘| A¶moܶm) ‘| hþAm Wm& O¡Z ‘V Ho$ AZwgma ¶hm± Am{XZmW g{hV 5 VrWªH$am| H$m OÝ‘ hþAm Wm& ~m¡Õ‘V Ho$ AZwgma ¶hm± ^JdmZ ~wÕ Zo Hw$N> g‘¶ VH$ {dhma {H$¶m Wm& ¶hm§ AmO ^r qhXÿ, O¡Z Ed§ ~m¡Õ ‘pÝXam| Ho$ Adeof XoIo Om gH$Vo h¡& H$mbm§Va ‘| {gI n§W Ho$ àW‘ Jwé ~m~m ZmZH$Xod Or ^r AnZr bmoH$ MoVZm ¶mÌm ‘| ¶hm§ AmE Wo& Xgd| Jwé Jmo{~ÝX qgh Or Zo ‘pÝXa Ho$ {bE geñÌ g§Kf© {H$¶m Wm& A¶moܶm H$m ‘hËd Bg ~mV ‘| ^r {Z{hV h¡ {H$ O~ àmMrZ ^maV H$s gmV ‘mojXm¶r nw[a¶m| H$m CëboI hmoVm h¡, Cg‘| nhbm Zm‘ A¶moܶm H$m hr AmVm h¢&

A¶moܶm,‘Wwam,‘m¶m,H$mer,H$m§Mr,AdpÝVH$m&

nwar, ÛmamdVr M¡d gá¡Vm ‘mojXm{¶H$m&&

am‘ ‘pÝXa {Z‘m©U

Eogr ‘mݶVm h¡ {H$ B©gm Ho$ bJ^J 100 df© nyd© CÁO¡Z Ho$ MH«$dVu g‘«mQ> {dH«$‘m{X˶ A¶moܶm nhþ±Mo& CÝh| Bg ^y{‘ ‘| Hw$N> {deof hmoZo H$m ^mZ hþAm& Amgnmg Ho$ ¶moJr-g§Vm| go kmV hþAm {H$ ¶h ^JdmZ lram‘ H$s OÝ‘ ^y{‘ h¡& CZ g§Vm| H$s gbmh na g‘«mQ> {dH«$‘m{X˶ Zo EH$ ^ì¶ ‘pÝXa ~Zdm¶m& ‘§{Xa Ho$ gmW hr Hy$n, gamoda, ‘hb B˶m{X ^r ~ZmE JE& Eo{Vhm{gH$ XñVmdoO, {ebmboIm| go OmZH$mar {‘bVr h¡ {H$ CÝhm|Zo lram‘ OÝ‘^y{‘ na H$mbo a§J Ho$ H$gm¡Q>r nËWa dmbo 84 ñVå^m| na {demb ‘§{Xa H$m {Z‘m©U H$adm¶m& gmVdt eVmãXr ‘| MrZr ¶mÌr ˆoZËgm§J A¶moܶm Am¶m Wm& CgHo$ AZwgma ¶hm§ AZoH$ ~m¡Õ ‘§{Xam| Ho$ Abmdm {hÝXþAm| H$m EH$ à‘wI Am¡a ^ì¶ ‘pÝXa ^r Wm, Ohm§ amoO hOmam| bmoJ Xe©Z H$aZo AmVo Wo& BgHo$ ~mX 11dt eVmãXr B©.‘| H$Þm¡O Zaoe O¶M§X Am¶m Am¡a CgZo ‘§{Xa na g‘«mQ> {dH«$‘m{X˶ Ho$ {ebmboI H$mo hQ>mH$a AnZo Zm‘ H$m nQ²>Q>m bJm {X¶m& BgHo$ ~mX ^maV na {dXoer AmH«$‘U hmoVo aho& AmH«$‘UH$m[a¶m| Zo Aݶ ñWmZm| Ho$ gmW H$mer, ‘Wwam VWm A¶moܶm ‘| byQ>nmQ> H$s, nwOm[a¶m| H$s h˶m H$a ‘y{V©¶m±, ‘§{Xa Vmo‹S>Zo H$m H«$‘ Omar aIm& bo{H$Z do A¶moܶm ‘| lram‘ ‘pÝXa Vmo‹S>Zo ‘| g’$b Zht hmo nmE&

OÝ‘ ñWmZ na ‘pñOX

14dr§ eVmãXr AmVo AmVo CÎma VWm CÎma npíM‘ ^maV na {dXoer ‘wpñb‘ AmH«$m§VmAm| H$m A{YH$ma hmo J¶m Wm& ~rM-~rM ‘| g§Kf© ^r hmo aho Wo& 16dt gXr ‘| ~m~a VmonImZo Ho$ gmW ^maV Am¶m Am¡a EH$ Ho$ ~mX EH$ {dO¶ Ûmam ^maV Ho$ ~‹S>o ^y-^mJ na A{YH$ma O‘m {b¶m& ~m~a Zo ^r nhbo Ho$ {dXoer AmH«$m§VmAm| Ho$ nX {MÝhm| na MbVo hþE byQ>nmQ>, h˶m, ‘pÝXa-‘y{V¶m± Vmo‹S>Zo Ho$ H«$‘ H$mo Omar aIm& H$hVo h¢ {H$ ~m~a H$o goZmn{V ‘ra ~mH$s Zo lram‘ Ho$ OÝ‘ ñWmZ na pñWV àmMrZ Am¡a ^ì¶ ‘pÝXa H$mo Vmo‹S>H$a ‘pñOX ~ZdmB©& ‘pñOX {Z‘m©U ‘| ‘pÝXa Ho$ ‘bdo H$mo ^r H$m‘ ‘| {b¶m J¶m& ~m~aZm‘m Ho$ AZwgma 1528 B©.‘| A¶moܶm n‹S>md Ho$ Xm¡amZ ~m~a Zo ‘pñOX {Z‘m©U H$m AmXoe {X¶m Wm& H$mbm§Va ‘| ~m~a Ho$ Zm‘ na hr ‘pñOX H$mo ~m~ar ‘pñOX H$hm OmZo bJm&

¶yamonr¶ ¶m{̶m| Am¡a A§J«oO emgZ Ho$ 1844, 1877, 1881, 1902,1905 Ho$ JOQ>, 1880 H$s g‘Pm¡Vm [anmoQ>©, 1938 H$s gd}¶a [anmoQ>©, 1891,1934 H$s nwamVËd gd} [anmoQ>© g^r Cg ‘wpñb‘ d³Vì¶ H$mo {gÕ H$aVo h¢ {H$ ¶h ‘pñOX EH$ ‘§{Xa H$mo Vmo‹S> H$a ~ZmB© JB©& ‘§{Xa Ho$ Hw$N> {hñgo A~ ^r ‘pñOX ‘| h¢& g¡H$‹S>m| dfm] Ho$ amOñd [aH$mS>© ^r h¢, {OZ‘| Bgo OÝ‘ñWmZ Ho$ ê$n ‘| XO© {H$¶m J¶m h¡& 1975 go 1980 VH$ hþB© IwXmB© Ho$ XñVmdoO, AmYma, ñVå^, XadmOo H$s ~ZmdQ>, {d{^Þ naVm| H$m H$mb g^r ¶h {ZîH$f© Xo aho h¢& bo{H$Z N>X²‘ goHw$ba ~w{ÕOrdr Ed§ CZgo à^m{dV gaH$ma| f‹S>¶§Ì nyd©H$ BZ g~ à‘mUm| H$s AZXoIr H$a VwîQ>rH$aU H$s Zr{V H$m nmbZ H$aVr ahr& {nN>bo {XZm| Eogo jU ^r AmE O~ Bg Xoe H$o amOZr{Vkm| Zo ^JdmZ lram‘ Ho$ ApñVËd H$mo ñdrH$ma H$aZo go BÝH$ma H$a {X¶m Am¡a lram‘ H$mo H$mën{ZH$ H$Wm H$m Zm¶H$ ~VmZo ‘| ^r g§H$moM Zht {H$¶m& Bgr Hw${Q>bVm Ho$ H$maU ݶm¶mb¶ ‘| ‘m‘bm 70 dfm] VH$ b§{~V ahm&

OÝ‘^y{‘ ‘§{Xa Ho$ {bE g§Kf©

lram‘ OÝ‘^y{‘ ‘§{Xa Ho$ {bE 1527 go hr g§Kf© Mb ahm h¡& A~ VH$ 76 ~ma Bg hoVw ¶wÕ hþE, {OZ‘| VrZ bmI go A{YH$ am‘^³V ehrX hmo MwHo$ h¢& bIZD$ JOo{Q>¶a Ho$ AZwgma  A¶moܶm Ho$ à{gÕ OÝ‘^y{‘ Ho$ ‘§{Xa H$mo Vmo‹S>Vo d³V ¶wÕ H$B© {XZm| VH$ MbVm ahm& Cg‘| EH$ bmI MmohÎma hOma qhXÿ ‘a MwHo$ Wo, na ‘wpñb‘ goZm ‘§{Xa ‘| Kwg Zht gH$r& ‘§{Xa na Jmobo XmJo V~ ‘§{Xa {Jam& Bg g§Kf© H$m ZoV¥Ëd ^rVr Ho$ amOm ‘ohVm~ [g§h Zo {H$¶m&

~mX ‘| gZoWy J«m‘ Ho$ n§.XodrXrZ nm§S>o, hgda Ho$ amOm aU{dO¶ qgh VWm CZH$s amZr O¶amO Hw$‘mar, ñdm‘r ‘hoídamZÝX Or, ñdm‘r ~bam‘mMm¶© Or Ho$ ZoV¥Ëd ‘| goZmAm|-gݶm{g¶m| Zo lram‘ OÝ‘^y{‘ Ho$ {bE g§Kf© H$aVo hþE AnZo àmUm| H$s Amhþ{V Xr& ñdm‘r ‘hoídamZÝX Or Zo ‘pñOX Ho$ T>m§Mo Ho$ gm‘Zo EH$ M~yVam ~Zm Cg na N>moQ>m ‘§{Xa ~Zm {X¶m Wm Omo am‘ M~yVao Ho$ Zm‘ go à{gÕ h¡&

Am¡a§JOo~ Ho$ emgZH$mb ‘| {gIm| Ho$ Xe‘ Jwé Jmo{~ÝX qgh Or Zo Amgnmg Ho$ gy¶©d§er¶ j{̶m| H$s ghm¶Vm go OÝ‘^y{‘ àm{á Ho$ {bE H$B© AmH«$‘U {H$E& 1664 Ho$ Bg ¶wÕ ‘| Jwé Jmo{~ÝX qgh Or Zo ~«÷H§w$S> na ‘moMm© O‘m¶m Ohm§ CZH$s ¶mX ‘| EH$ JwéÛmam ~Zm hþAm h¡& Bg àH$ma 500 dfm] go lram‘ OÝ‘^y{‘ ‘w³V H$amZo Ho$ {bE bJmVma ¶wÕ b‹S>o JE&

A§J«oOm| H$s Hw${Q>bVm

1847 go 1857 Ho$ ~rM Zdm~ dm{OX Abr emh Zo Bg PJ‹S>o H$mo g‘má H$aZo H$o à¶mg {H$E Wo& CÝhm|Zo VrZ gXñ¶r¶ g{‘{V H$m JR>Z {H$¶m {Og‘| EH$ ‘wgb‘mZ, EH$ {hÝXÿ Am¡a EH$ B©ñQ> B§{S>¶m H$ånZr H$m gXñ¶ Wm& Bg g{‘{V Zo C³V ñWb Ho$ ~mao ‘| ~Vm¶m-‘ra ~mH$s Zo {H$gr ^dZ H$mo Vmo‹S>H$a Bgo ~Zdm¶m Wm ³¶m|{H$ Bg na gm’$ Vm¡a na {bIm h¡, ¶h ’$[aíVm| Ho$ AdVaU H$m ñWb h¡& Bg‘| ^dZ H$m ‘b~m ^r bJm h¡
1857 ‘| ‘m¡bdr A‘ra Abr VWm ~hmXþa emh O’$a Zo ’$a‘mZ Omar {H$¶m {OgHo$ AZwgma {hÝXþAm| Ho$ IwXm am‘MÝÐ Or H$s n¡XmBe H$s OJh Omo ~m~ar ‘pñOX ~Zr h¡, dh {hÝXþAm| H$mo ~Iwer gm¢n Xr OmE ³¶m|{H$ {hÝXÿ ‘wgb‘mZ Zm BÎmm’$mH$s H$s g~go ~‹S>r O‹S> ¶hr h¡&~m~ar ‘pñOX H$mo {hÝXþAm| H$mo dmng XoZo H$s I~a go A§J«oOm| H$mo S>a bJm& 18 ‘mM© 1858 H$mo Hw$~oa Q>rbm ‘| B‘br Ho$ no‹S> na A‘ra Abr VWm ~m~m am‘MaU Xmg H$mo gmd©O{ZH$ ê$n go ’$m§gr Xo Xr JB©& Bg àH$ma A§J«oOm| H$s Hw${Q>bVm Ho$ H$maU lram‘ OÝ‘^y{‘- ~m~ar ‘pñOX {ddmX hb hmoVo-hmoVo ah J¶m& Bggo nyd© 1857 ‘| A§J«oOm| Zo ‘pñOX VWm ~mha Ho$ ~am‘Xo Ho$ ~rM BªQ>-g[a¶m| H$s ~m‹S> (Xrdma) ~Zm Xr Vm{H$ {hÝXÿ ‘pñOX (lram‘ OÝ‘ ñWmZ) ‘| àdoe Z H$a gH|$$&

‘m‘bm ݶm¶mb¶ ‘|

19 OZdar 1885 H$mo ‘h§V aKwdra Xmg Zo nhbr ~ma Bg ‘m‘bo ‘| ’¡$Om~mX H$s AXmbV ‘| dmX àñVwV H$a ‘pñOX H$s OJh ‘§{Xa ~ZmZo H$s àmW©Zm H$s& 22-23 {Xgå~a 1949 H$s am{Ì ‘| am‘bbm ‘y{V© ê$n ‘| ‘pñOX ‘| àH$Q> hþE& ‘wpñb‘ nj Zo BgHo$ {bE {hÝXþAm| na XmofmamonU {H$¶m& XmoZm| njm| Zo AXmbV ‘| dmX Xm¶a H$a {X¶m& gaH$ma Zo Bg ñWb H$mo {ddm{XV Kmo{fV H$aHo$ Vmbm bJm {X¶m& 16 OZdar 1950 H$mo A¶moܶm Ho$ Jmonmb qgh {demaX Zo ’¡$Om~mX Ho$ {g{db OO Ho$ g‘j dmX àñVwV H$a CÎma àXoe gaH$ma Am¡a ñWmZr¶ àemgZ Ûmam dhm§ go ‘y{V©¶m± hQ>mZo na amoH$ bJmZo hoVw àmW©Zm H$s& 1986 ‘| ’¡$Om~mX H$o {Obm ݶm¶mYre Zo {hÝXþAm| Ûmam àmW©Zm-nyOm Ho$ {bE {ddm{XV ‘pñOX Ho$ XadmOo na  go Vmbm ImobZo Ho$ AmXoe {X¶m&

1989 ‘| ’¡$Om~mX {g{db H$moQ>© ‘| am‘bbm H$s Amoa go ‘m‘bm Xm¶a hþAm {Og‘| gånyU© T>m§Mo H$mo ‘§{Xa H$ama XoZo H$r Anrb H$s JB©& Bgr df© Bbmhm~mX Cƒ ݶm¶mb¶ Ho$ godm {Zd¥Îm ݶm¶mYre XodH$sZÝXZ AJ«dmb Zo am‘bbm {damO‘mZ Am¡a am‘ OÝ‘ñWmZ H$mo dmXr ~ZmVo hþE AXmbV ‘| dmX Xm¶a {H$¶m&

CÎma àXoe gaH$ma H$s AOu na Cƒ ݶm¶mb¶ Zo lram‘ OÝ‘^y{‘ gå~ÝYr g^r ‘m‘bm| H$mo VrZ gXñ¶r¶ nrR> H$mo gm¢n {X¶m&

2010 ‘| Bbmhm~mX Cƒ ݶm¶mb¶ Zo {ddm{XV joÌ (2.77 EH$‹S>) H$mo VrZm| njH$mam| (lram‘bbm {damO‘mZ, gwÞr d³’$ ~moS>© VWm {Z‘m}hr AIm‹S>m) ‘| ~am~a-~am~a ~m§Q>Zo H$m {ZU©¶ {X¶m& {ZU©¶ go Ag§VwîQ> VrZm| njH$mam| Zo CgHo$ {dê$Õ gwàr‘ H$moQ>© ‘| Anrb H$s&

lram‘ OÝ‘^y{‘ ‘wp³V Am§XmobZ

lram‘ OÝ‘^y{‘ ‘wp³V Am§XmobZ H$s Ztd ‘mM© 1983 ‘| ‘wOâ’$aZJa ‘| Am¶mo{OV qhXÿ gå‘obZ ‘| aIr JB©& 1984 ‘| {dkmZ ^dZ ‘| Am¶mo{OV Y‘© g§gX Ho$ A{YdoeZ ‘| lram‘ OÝ‘^y{‘ ‘wp³V ¶k g{‘{V H$m JR>Z Jmoaj nrR>m{Yn{V ‘h§V Ad¡ÚZmW H$s AܶjVm ‘| {H$¶m J¶m& Am§XmobZ H$m Xÿgam MaU 1989 ‘| à¶mJamO ‘hmHw$å^ Ho$ Adga na na‘h§g am‘MÝÐXmg H$s AܶjVm ‘| hþB© Vrgar Y‘© g§gX go ewê$ hþAm& nyÁ¶ Xo~ahm ~m~m Or H$s CnpñWV ‘| Xg hOma gmYw-g§Vm| Zo lram‘ ‘§{Xa {Z‘m©U H$m g§H$ën {b¶m Am¡a {ebmnyOZ VWm YZ g§J«h ewé {H$¶m J¶m& Xmo bmI 75 hOma Jm§dm| ‘| {ebm nyOZ hwAm Am¡a XodmoËWmZ EH$mXer 9 Zdå~a 1989 H$mo am‘ ‘§{Xa H$mo {ebmݶmg ñWb na IwXmB© àmaå^ H$s JB© Am¡a hOmam| g§Vmo§ Ed§ ^³Vm| H$s CnpñWV ‘|, doX ‘§Ìm| Ed§ e§I Üd{Z Ho$ ‘ܶ, {~hma Ho$ X{bV ~§Yw H$m‘oída Mm¡nmb Ûmam nhbr BªQ> aI {ebmݶmg gånÞ hþAm& ‘wpñb‘ nj Ho$ dmX Ho$ AmYma na {ObmYre ’¡$Om~mX Zo AmJo {Z‘m©U H$m¶© amoH$Zo Ho$ AmXoe {XE&

Am§XmobZ H$m Vrgam MaU 1990 ‘| ‘§{Xa {Z‘m©U Ho$ {bE nËWa VameZo H$m H$m¶© ewê$ hmoZo Ho$ gmW hþAm& 23-24 OyZ H$mo h[aÛma Ho$ ^maV ‘mVm ‘§{Xa ‘| ‘mJ©Xe©H$ ‘§S>b H$s ~¡R>H$ ‘| XodmoËWmZ EH$mXer 30 A³Vy~a 1990 go ‘§{Xa {Z‘m©U Ho$ {bE H$ma-godm H$s KmofUm H$s JB©& nyÁ¶ g§Vm| Ho$ Amh²dmZ na H$amo‹S>m| n[admam| Zo A¶moܶm ‘| àÁd{bV lram‘ Á¶mo{V go Xrnmdbr ‘ZmB©& H$ma godm amoH$Zo Ho$ {bE CÎma àXoe gaH$ma Zo H$‹S>r gwajm ì¶dñWm H$aVo hþE A¶moܶm H$s Amoa OmZo dmbr g^r ~g| Q´>oZ| aX²X H$a Xr, ~‹S>r g§»¶m ‘| nw{bg- noam {‘bQ´>r ’$mog© V¡ZmV H$s JB©, {ddm{XV T>m§Mo H$s Amoa OmZo dmbr g‹S>H$m| na ~‹S>r-~‹S>r ImB¶m§ ImoXr JB©, H§$Q>rbo Vma bJmE JE VWm nwb ~§X H$a {X¶o JE& àXoe Ho$ VËH$mbrZ ‘w»¶‘§Ìr ‘wbm¶‘ qgh Zo Ah§H$manyd©H$ KmofUm H$s {H$ A¶moܶm ‘| n[a¨Xm ^r na Zht ‘ma gH$Vm& ‘w»¶‘§Ìr H$s Jdm}p³V H$mo am‘ ^³Vmo§ Zo MwZm¡Vr ‘mZ H$a “Mbmo A¶moܶm’ H$mo Zmam {X¶m, {Og na Xoe^a Ho$ bmIm| H$ma godH$ A¶moܶm H$mo Mb n‹S>o& CÎma àXoe H$s gr‘m AWdm Ohm± VH$ ~g-Q´>oZ JB© dhm± go H$ma godH$ n¡Xb hr IoVm|-Jm§dm| go hmoVo A¶moܶm H$mo Mb n‹S>o& H$ma godH$m| H$s {JaâVm[a¶m± hmo ahr Wr, Oob|, ñHy$b|, ‘§{S>¶m± (AñWmB© Oob|) g~ ^a JB©, àemgZ n§Jw hmo J¶m& bo{H$Z H$ma godH$m| H$m CËgmh VWm g§»¶m ~‹T>Vr Om ahr Wr& J«m‘-J«m‘ ‘| H$ma godH$m| H$m ñdmJV, CZHo$ ^moOZ, ObnmZ, {dlm‘ H$s ì¶dñWm OZVm OZmX©Z Ûmam H$s JB©& 30 A³Vy~a H$mo ñdm‘r dm‘Xod,lr AemoH$ qghb Ed§ lreMÝX Xr{jV Ho$ ZoV¥Ëd ‘| H$ma godH$ gmar ~mYmE± nma H$aVo hþE OÝ‘^y{‘ Ho$ nmg nhþ±M JE Am¡a H$ma godm àmaå^ hmo JB©& Hw$N> CËgm{hV H$ma godH$ T>m§Mo na M‹T> JE Am¡a Cg na ^Jdm ÜdO ’$ham {X¶m& hVme àemgZ Ho$ AmXoe go nw{bg Ûmam A§YmYwY ’$m¶[a¨J H$s JB©& AZoH$ H$ma godH$ Jmobr~mar ‘| Km¶b hþE, H$B¶m| Zo am‘ H$mO Ho$ {bE AnZm àmUmoËgJ© {H$¶m& BgHo$ ~mX 2 Zdå~a H$mo nw{bg Xb nwZ… g{H«$¶ hþAm Am¡a H$ma godH$m| H$mo Kam| go {ZH$mb H$a Jmobr ‘mar JB©& Bg Zag§hma ‘| ~‹S>r g§»¶m ‘| H$magodH$ ehrX hwE&

30 A³Vy~a 1992 H$s Üm‘© g§gX ‘| 6 {Xgå~a go H$ma godm nwZ… ewé H$aZo H$s KmofUm hþB©& bmIm| H$s g§»¶m ‘| H$ma godH$ A¶moܶm nhþ±Mo§& OÝ‘^y{‘ Ho$ nmg g^m Mb ahr Wr& AMmZH$ Hw$N> bmoJ aoqbJ (~m‹S>) nma H$a T>m§Mo ‘| nhþ±Mo& {~Zm {H$gr Am¡Oma Ho$ T>m§Mm T>hm {X¶m J¶m Am¡a dhm§ AñWmB© ‘§{Xa ~Zm am‘bbm H$mo ñWm{nV H$a {X¶m J¶m & Bg àH$ma ^maV Ho$ bbmQ> na {dXoer AmVVm¶r VWm Jwbm‘r H$m EH$ àVrH$ {‘Q>m {X¶m J¶m&

gwàr‘ H$moQ>© H$m {ZU©¶

¶h ‘m‘bm 2010 Ho$ Bbmhm~mX  Cƒ ݶm¶mb¶ Ho$ {ZU©¶ Ho$ {dê$Õ 14 Anrbm| H$o ‘mܶ‘ go gwàr‘ H$moQ>© ‘| {nN>bo Zm¡ dfm] go bpå~V Wm& ‘m‘bo H$s gwZdmB© Ho$ {bE ‘w»¶ ݶm¶mYre a§OZ JmoJmoB© Ho$ ZoV¥Ëd ‘| 5 gXñ¶r¶ g§d¡Ym{ZH$ nrR> H$m JR>Z {H$¶m J¶m& Bg nrR> Ho$ Aݶ gXñ¶ ݶm¶‘y{V© eaX AaqdX ~mo~S>o, ݶm¶‘y{V© S>r.dmB©.MÝÐMyS>, ݶm¶‘y{V© AemoH$ ^yfU Am¡a ݶm‘y{V© Eg.AãXþb ZOra Wo& Bg ‘m‘bo H$s 6 AJñV go X¡{ZH$ gwZdmB© (40 {XZ) hþB© Omo 16 A³Vy~a H$mo g‘má hþB©& ݶm¶mYrem| Zo Bg 500 df© nwamZo {ddmX ‘| 533 gmú¶m| Am¡a 88 Jdm{h¶m| H$m Aܶ¶Z-narjU {H$¶m Am¡a ~hþ àVr{jV gd©gå‘V {ZU©¶ 9 Zdå~a H$mo ({ebmݶmg Ho$ R>rH$ 30 df© ~mX) {X¶m&

{ZU©¶ à^m{dV H$aZo dmbo gmú¶

1. ^maVr¶ nwamVËd gd}jU {d^mJ Ûmam {ddm{XV ñWb H$s IwXmB© [anmoQ>© go OmZH$mar {‘bVr h¡ {H$ …

(H$) IwXmB© dmbo ñWmZm| go EH$ Ho$ ~mX EH$ Adeofm| Ho$ à‘mU {‘bVo h¢, {OZH$s ewéAmV B©.ny. Xÿgar eVmãXr go h¢&
(I) ‘pñOX H$s Ztd EH$ nwamZo {demb T>m§Mo H$s Xrdmam| na aIr h¡& AWm©V² ‘pñOX Imbr O‘rZ na Zht ~ZmB© JB©&
(J) ¶h nwamZm T>m§Mm 12 dt eVmãXr H$m h¡&
(K) ¶h ‘pñOX Ho$ ZrMo dmbm T>m§Mm, CgH$s dmñVwH$bm VWm àmá Adeof {hÝXÿ ‘pÝXa Ho$ bJVo h¢ Omo {H$ Cg Xoe-H$mb H$s IwXmB© go àmá ‘§{Xam| Ho$ g‘mZ h¢&
(‹S>>)ñWmZ H$s naV-Xa-naV IwXmB© ‘| EH$ d¥ÎmmH$ma nyOm ñWb VWm ‘H$a naZmbm {XIVm h¡ Omo {H$ AmR>dtXedr§ eVmãXr H$m qhXÿ nyOm ñWb bJVm h¡& IwXmB© ‘| 85 I§^m| H$o AmYma (17 bmBZm| ‘| 5 I§^o à{V bmBZ) {‘bo h¢ Omo {demb ^dZ H$mo B§{JV H$aVm h¡&

2. ¶m{̶m| (‘w»¶ ê$n go {Q>’o$ÝWba VWm ‘m|Q>Jmo‘ar ‘m{Q>©Z) Ho$ Eo{Vhm{gH$ A{^boIm| go kmV hmoVm h¡ {H$ …

H$. {hÝXþAm| H$s AmñWm Am¡a {dídmg Wm {H$ {ddm{XV ñWb ^JdmZ am‘ H$m OÝ‘ ñWmZ h¡&
I. {hÝXþAm| Ûmam nyOm H$aZo Ho$ {ZpíMV ñWmZ O¡go grVm agmoB©, ñdJ©Ûma, ~oXr (nmbZm) B˶m{X àVrH$ h¢ {H$ ^JdmZ lram‘ H$m OÝ‘ {ddm{XV ñWb AWdm CgHo$ Amg nmg hþAm&
J. {ddm{XV ñWb (n[aH«$‘m g{hV) na VrW©¶m{̶m| Ûmam nyOm H$s naånam VWm Ym{‘©H$ ˶mohmam| Ho$ g‘¶ ~‹S>r g§»¶m ‘| ^³Vm| H$m O‘md‹S>m hmoZm&
K. A§J«oOm| Ûmam AdY H$mo AnZo gm‘«mÁ¶ ‘| {‘bmZo VWm 1857 ‘| {ddm{XV ñWb na ~m‹S> ~Zm XoZo go nhbo ^r qhXþAm| Ûmam dhm± nyOm H$s OmVr Ïmr VWm ^³Vm| H$s AmdmOmhr hmoVr ahVr Wr&

3. {ddm{XV ñWb na ‘pñOX ~Z OmZo Ho$ ~mX ^r {hÝXþAm| H$s AmñWm-{dídmg A{S>J ahm Am¡a do Cg ñWmZ na {ZaÝVa VWm A~m{YV ê$n go nyOm H$aVo aho Omo CZHo$ AZwgma ^JdmZ am‘ H$m OÝ‘ ñWmZ Wm&

4. 1857 ‘| A§J«oOm| Ûmam {ddm{XV ñWb H$s ~m‹S>~§Xr Ho$ ~mX ^r ‘wpñb‘ H$ãOo dmbm ‘pñOX H$m A§Xê$Zr ^mJ VWm {hÝXþAm| Ho$ H$ãOo dmbm ~mhar Am§JZ-~am‘Xm dh g‘J« ñWb EH$ hr gån[Îm ‘mZr OmEJr&

5. 1857 H$s ~m‹S>~§Xr Ho$ ~mX aoqbJ Ho$ g‘rn (‘w»¶ Jw§~X Ho$ 100 ’$sQ> Ho$ A§Xa ) am‘ M~yVao Ho$ {Z‘m©U H$mo Eo{Vhm{gH$ n[anoú¶ ‘| qhXþAm| Ûmam ^JdmZ am‘ Ho$ OÝ‘ ñWmZ H$s nyOm Ho$ A{YH$ma H$r A{^ì¶p³V Ho$ ê$n ‘| XoIZm Mm{hE& aoqbJ Ho$ nmg go nyOm Am¡a M‹T>mdm M‹T>mVo g‘¶ CZH$s ^mdZm hmoVr Wr {H$ ~rM dmbo Jw§~X Ho$ ñWmZ na hr J^©J¥h h¡&

6. am‘ M~yVam, grVm agmoB© VWm ^§S>mao na {hÝXþAm| Ûmam {ZaÝVa nyOm H$s OmVr ahr h¡& ¶o ñWmZ gX¡d qhXþAm| Ho$ H$ãOo ‘| aho, BZ na ‘wgb‘mZm| H$m H$^r H$ãOm Zht ahm& O~{H$ ‘pñOX dmbo úmoÌ na qhXÿ AnZm A{YH$ma {Za§Va OVmVo aho&

7. XñVmdoOr gmú¶ VWm Jdmhm| Ho$ ~¶mZ go ñWm{nV hmoVm h¡ {H$ Ym{‘©H$ Adgam| VWm ˶mohmam| Ho$ g‘¶ ~‹S>r g§»¶m ‘| qhXÿ ¶hm± nyOm H$aZo AmVo Wo VWm am‘ M~yVam, grVm agmoB© Ho$ gmW ‘pñOX ‘| pñWV H$gm¡Q>r nËWa Ho$ Iå^m| VWm J^©J¥h H$mo bú¶ H$a nyOm H$aVo Wo& ‘wpñb‘ Jdmhm| Zo ^r ñdrH$ma {H$¶m h¡ {H$ ‘pñOX Ho$ AÝXa VWm ~mha {hÝXÿ Y‘© Ho$ àVrH$ ¶Wm damh, O¶-{dO¶, Jé‹S> B˶m{X CnpñWV h¢&

8. 6 {Xgå~a 1992 VH$ {ddm{XV ñWb na ‘pñOX Wr Ohm± 1949 go Z‘mO Zht n‹T>r JB©&

g^r Ame§H$mAm| H$mo {Z‘y©b {gÕ H$aVo hþE Xoe^a ‘| em§{V-gX²^md H$m dmVmdaU ahm, H$ht H$moB© A{චKQ>Zm Zht hþB©& Bg {ZU©¶ Ho$ ~mX Ho$ KQ>ZmH«$‘ Zo ^JdmZ lr am‘ Ed§ CZHo$ OÝ‘ ñWmZ Ho$ à{V AmñWm VWm {dídmg H$s gd©-ñdrH$m¶©Vm H$mo ^r à‘m{UV {H$¶m h¡&

Xoe^a ‘| Bg {ZU©¶ H$m ñdmJV hþAm& A¶moܶm hr Zht, à˶oH$ {hÝXÿ Ho$ Ka ‘| XrnH$ ObmH$a Xrnmdbr O¡gr Iwer ‘ZmB© JB©& ‘§{Xam| ‘| Xrn ‘m{bH$m Ûmam CËgd ‘Zm¶m J¶m, H$ht am‘YwZr Vmo H$ht hZw‘mZ Mmbrgm-gwÝXaH$m§S> Ho$ nmR> hþE, {‘R>mB¶m± ~m§Q>r JB©& Aݶmݶ ñWmZm| na amîQ´>dmXr ‘wpñb‘ ~§YwAm| Zo ^r Bg {ZU©¶ H$m ñdmJV-ñdrH$ma H$aVo hþE AnZr Iwer 춳V H$s& CÝhm|Zo H$ht {hÝXÿ ^mB¶m| H$s {‘R>mB© ñdrH$ma H$r, H$ht CÝh| gX²^mdZm ñdê$n ’y$b ^|Q> {H$E&

Bg {ZU©¶ ‘| {H$gr ^r nj H$mo AnZr OrV-hma Zht ‘mZZr Mm{hE& g˶ Am¡a Ho$db g˶ H$s OrV hþB© h¡& àYmZ‘§Ìr ‘moXr Zo Bg ’¡$gbo H$mo Z¶m gdoam bmZo dmbm ~VmVo hþE ZmJ[aH$m| go ZE ^maV Ho$ {Z‘m©U Ho$ {bE OwQ>Zo H$mo H$hm, Ohm§ ^¶, H$Qw>Vm, ZH$mamË‘H$Vm H$m H$moB© ñWmZ Zht hmo&

Bg {ZU©¶ Zo EH$ ~ma nwZ… {gÕ H$a {X¶m {H$ “”g˶‘od O¶Vo”& 500 dfm] Ho$ lram‘OÝ‘^y{‘ ‘wp³V g§Kf© Zo ^maV H$s gm§ñH¥${VH$ AmË‘m Ho$ nwZOm©JaU VWm g‘yMo qhXÿ g‘mO H$mo Am§XmobZ Ho$ ‘mܶ‘ go Omo‹S>Zo d g§J{R>V H$aZo H$m H$m¶© {H$¶m h¡&

Bg Adga na Am§XmobZ H$mo ZoV¥Ëd XoZo dmbo g§Vm|-‘h§Vm|, gݶm{g¶m|, amîQ´>r¶ ñd¶§godH$ g§K, {díd {hÝXÿ n[afX Ho$ H$m¶©H$Vm©Am|, H$amo‹S>m| {hÝXþAm| Ho$ ˶mJ-g‘n©U VWm lram‘ Or Ho$ H$m‘ ‘| ehrX hþE bmIm| {hÝXþAm| H$mo ¶mX H$aZm, Z‘Z H$aZm VWm Am^ma 춳V H$aZm g^r {hÝXþAm| H$m H$V©ì¶ h¡, {OgHo$ H$maU AmO ¶h gwAdga Am¶m h¡&

Amem h¡ Ho$ÝÐ VWm CÎma àXoe gaH$ma Q´>ñQ> J{R>V H$a erK«m{VerK« ^ì¶-{demb ‘§{Xa lram‘ OÝ‘^y{‘ na ~Zm H$a {hÝXÿ AmH$m§jmAm| H$mo nyam H$aoJr&

O¶ lram‘& 

Print Friendly, PDF & Email
Share on

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *